Max elevation: 728 m
Min elevation: 169 m
Total climbing: 2242 m
Total descent: -2379 m
Biciklistička tura Cer– Iverak
Mesto polaska: Lipove vode, planina Cer
Trajanje: celodnevna vožnja
Dužina: 50 km
Biciklistička tura Cer – Iverak povešće vas do najznačajnijih kulturno-istorijskih, ali i prirodnih lokaliteta Jadra i planine Cer. Spremite se za celodnevnu vožnju kroz predivne predele, šume i živopisna sela. U toku biciklističke ture upoznaćete se sa istorijom, tradicijom i legendama vezanim za područje Jadra. Verujemo da će za sve poseban doživljaj biti saznanje da se voze po stazi koja prati više istorijskih epoha, Rimsku imperiju i Prvi svetski rat, čijih vidljivih materijalnih ostataka ima i danas. Posebnu draž ovoj stazi daje i deo trase koja prolazi kroz IBA područje (Značajno područje za ptice (IBA) je područje koje je proglašeno kao globalno važno stanište za očuvanje populacija ptica). Brojni vidikovci sa spektakularnim pogledima na Mačvu, Jadar, valjevske planine, Bosnu i Drinu pojasniće vam zašto Cer nazivaju i “Zapadna kapija Srbije”.
Posle planiranog sastanka kod Planinarskog doma Lipove vode, biciklističku turu počinjemo vožnjom do Kumovca, jednog od vrhova na planini Cer.
Makadamski put kojim ide ovaj deo biciklističke staze uradili su Austrijanci posle Prvog svetskog rata da bi se njime prevozila ruda do Prnjavora, iz do tada još aktivnog rudnika Srebrne rupe kod Tekeriša. Specifičnost ovog puta je u tome da on prati stari Rimski put koji je povezivao Trojanov grad i Kosanin grad sa vojnim utvrđenjem Vidojevica iz IV v.n.e. iznad Lešnice.
U toku vožnje do Kumovca, staza ide pored Kosaninog grada, ostataka rimskog utvrđenja iz IV v.n.e.
Za Kosanin grad su vezane brojne legende o mitskom caru Trojanu i Milošu Obiliću.
Prema jednoj legendi car Trojan je izgradio ovaj grad jednoj od svojih pet ćerki, Kosani, koju je dobio sa cerskom vilom.
Prema drugoj legendi, Miloš Obilić, koji potiče iz pocerskog sela Miloševac, imao je dve sestre Kosanu i Ikoniju. Predanje kaže da je Kosana sebi ovde podigla grad, a Ikonija je izgradila manastir Kaonu.
Posle 4 km od Kosaninog grada sa leve strane na uzvišenju nalazi se vidikovac Stari hrast na kojem je podignut krst. Sa tog vidikovca, koji je uređen mobilijarom gde se možete odmoriti, pruža se neverovatan pogled na Jadar i Šančine.
Kada nastavite od Starog hrasta prema Kumovcu prolazite kroz šume hrasta i bukve, na pojedinim mestima ćete zapaziti i stabla crnog bora.
To neka vas ne začudi, jer u toku Prvog i Drugog svetskog rata blizu 60% šume Cera je bilo uništeno u borbama.
Posle Drugog svetskog rata dolazi do pošumljavanja Cera kada su posađeni borovi.
Na ovoj deonici puta pre Kumovca nalazi se Široka ravan, deo Cera na kojem je 70-ih godina HI “Zorka” iz Šapca planirala da izgradi Sportsko-rekreativni centar i odmaralište za svoje radnike, međutim zbog raznih administrativnih i tehničkih prepreka ovaj veliki projekat ni do dan danas nije realizovan. Lepota ovog predela, čist vazduh i nadmorska visina, koja ne prelazi 450 mnv daće vam odgovor zašto je ovo mesto bilo interesantno i idealno za ovakav rekreativni sadržaj.
Posle Široke ravni dolazimo do Kumovca (593 mnv) gde se put razdvaja desno prema manastiru Čokešina i levo prema Jadranskoj Lešnici i Joševi.
Nas dalji put vodi levo i tu počinje spuštanje južnim padinama Cera. Priroda u ovom delu Cera je izuzetna jer se ovde nalaze i neke od biljaka karakteristične za Cer.
Mi ćemo izdvojiti mediteransku biljku Krvavicu u narodu poznatu kao kantarion. Ova vrsta kantariona je vrlo retka u kontinentalnim područjima.
Upravo njeno postojanje na Ceru nam potvrđuje da je Cer nekada bio ostrvska planina u Panonskom moru. Ukoliko ovim delom staze budete prolazili u toku proleća možete videti šumsku šljuku u svadbenom letu.
Ova vrsta ptica je karakteristična za područja gde ima dosta vodenih površina i upravo iz tog razloga njeno stanište na Ceru je interesantno za posmatrače ptica i ornitologe.
Još jedan gospodar nebeskih visina iz porodice orlova će vam svakako praviti društvo na ovoj deonici staze, a to je orao belorepan. Njegova pojava je vrlo impresivna i svakako će vam privući pažnju.
Spuštajući se dalje prema Jadranskoj Lešnici šuma počinje da se proređuje i ukazuju nam se predeli sa pašnjacima, livadama i njivama.
Jadranska Lešnica, konkretno Vidojevica iznad Lešnice je u vreme vladavine Rimske imperije na ovim prostorima bila bitna geostrateška tačka.
Na Vidojevici je bilo vojno utvrđenje (IV v.n.e.), tipa osmatračnica, koje je čuvalo ovaj deo Rimske teritorije.
Jadranska Lešnica je dobila ime po reci Lešnici. U toku Prvog svetskog rata ovo mesto je pretrpelo velika razaranja i gubitke za vreme Cerske bitke.
Jedan deo patnje i stradanja civilnog stanovništva ovekovečeno je na fresci u Spomen kapeli u Mačvanskom Prnjavoru.
Izlazeći iz Jadranske Lešnice ulazimo u atar sela Joševa i počinjemo uspon na Iverak.
Selo Joševa dobilo je ime po reci Joševici. Tokom arheoloških istraživanja područja planine Cer, došlo se do značajnih saznanja da su na prostoru sela u XIII veku živeli Ugari (Mađari) koji su se na ove prostore doselili za vreme vladavine kralja Dragutina Nemanjića. O tome svedoči i “madžarsko” groblje, čiji spomenici na žalost danas nisu toliko vidljivi .
U selu se nalazi i Duhovno–nacionalni centar “Romanovih”. U okviru ovog centra nalazi se crkva posvećena Sv. carskoj porodici Romanov, vajati, ribnjak i malo etno selo. Ktitor crkve i idejni tvorac centra je Pantelija Petrović.
Dalje nastavljajući vožnju biciklističkom stazom, vozimo se po brdu Iverak, čiji je najviši vrh Debeli rt (426 mnv).
Iako je odvojen od Cera, Iverak nije zasebna celina, već geološki čini sastavni deo Cera. Iverak ima isti sastav šume kao i Cer: hrast, bukva i grab. U predivnoj hladovini u toku vožnje šumskim stazama uživaćete u bogatoj prirodi.
Severne padine Iverka kojima ide biciklistička staza nisu toliko naseljene; u fragmentima tu se pojavljuju zaseoci sela Joševa, Kamenica, Milina i Trbosilje.
Južne padine Iverka su naseljene i na njima se nalaze sela Gornja Badanja, Jarebice, Brdarice itd.
Iverak kao i Cer, bio je bogat rudama koje su još u vreme vladavine Rimske imperije na ovim prostorima bile eksploatisane.
Na Iverku se nalazio i lokalitet Majdanište za koje je bilo poznato da se kopala ruda i kameni blokovi koji su se koristili za gradnju kuća. Tokom 80-ih godina japanski i srpski geolozi su vršili istraživanja tokom kojih su navodno pronašli uranijum na Iverku.
Spuštajući se polako sa Iverka ulazimo u atare sela Milina i Trbosilje. Cerskom gredom, koja geološki povezuje Cer i Iverak, polako se penjemo na Cer, putem koji nas većim delom vodi preko atara sela Milina.
Na početku Miline, nalazi se nekropola Mramorje koja potiče iz XIV i XV veka i formirana je od nekoliko desetina stećaka. Nije pod zaštitom države, ali ima istu važnost kao i Mramorja kod Krupnja, Mramorje u Perućcu i Mramorja u Bosni koji se nalaze na privremenoj listi UNESCO-a.
Biciklistička staza odavde ima veliki uspon tokom kojeg se savladava nadmorska visina od 400 m. Ovde ćemo proći kroz delove dobro očuvanih i nedirnutih cerskih šuma koje imaju posebnu prirodnu vrednost.
Kada savladamo ovaj uspon, izlazimo na stari put za Kosanin grad, koji nas dalje vodi na put Lipove vode – manastir Čokešina. Put odakle smo i krenuli. Austrijskom kaldrmom vraćamo se do Planinarskog doma na Lipovim vodama, gde ćemo u predivnoj bašti etno restorana “Ruža Todorova”, okruženi šumama hrasta i bukve, uz osveženje i odabrana jela nacionalne kuhinje sumirati utiske i planirati sledeći dolazak i vožnju biciklističkom stazom Cer-Iverak.
Autor teksta: Ana Pavlović, licencirani turistički vodič specijalizovan za planinu Cer.
